PARAGRAF 22

z serii obowiązkowe lektury dla każdego mężczyzny

Powieść Hellera, Paragraf 22, to książka pełna paradoksów. Najgorszy jest ten, że w zwariowanym świecie biurokracji wojennej główne postacie książki, dziwaczne indywidua, o co najmniej szalonych pomysłach, zdają się być jedynymi rozsądnie myślącymi ludźmi.

Takimi słowami można podsumować podobno jedną z najwybitniejszych amerykańskich powieści XX wieku, której akcja dzieje się w czasie II wojny światowej, ale z drugiej strony jest odzwierciedleniem postaw społeczeństwa amerykańskiego z lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych. Książka jest krytyczna wobec głupoty stworzonych przez ludzi biurokracji i wojskowy praktycyzm w wykorzystaniu zasobów ludzkich do nie zawsze chwalebnych celów.

„Paragraf 22” jest również niekompletnym tłumaczeniem słowa „Catch 22”, który dosłownie znaczy „haczyk”. Na paragraf 22 powołują się wojskowi, aby uzasadnić najbardziej absurdalne rozkazy. Dlatego też można wyjść z założeniem, że na każdego można znaleźć haczyk.

Główny bohater, amerykański pilot Yossarian, jest powszechnie uważany w bazie za wariata. Kto normalny odbierałby medal za odwagę nago? Czy też w ramach cenzury listów żołnierzy niższych stopniem zamazywałby w zależności od nastroju spójniki lub pozdrowienia. Wychodził z założenia, że wszyscy chcą go zabić. Postanawia zatroszczyć się o swój tyłek przez symulowanie choroby czy przesuwanie linii frontów na sztabowych mapach. Zapętla się w swego rodzaju psychozie walczenia o kolejny dzień życia.

Nękany przez Yossariana lekarz twierdzi, że może zwolnić do domu tylko wariatów, pozostali muszą nadal służyć w wojsku. Troska o swoje życie w obliczu realnego zagrożenia jest dowodem jak najlepszego zdrowia psychicznego.

Każdy rozdział uzupełnia wiadomości z poprzednich, jednocześnie pozostawiając czytelnika z nowymi niepełnymi danymi na temat nieprawdopodobnych losów bohaterów. Książka napisana w specyficzny, wyjątkowy i inteligentny sposób, ale byłem przekonany, że będę czytał ją szybko i przyjemnie. Nie jest to lektura tak lekka, jak mogłoby się wydawać, bo czasami od dialogów, myśli i działań bohaterów może się zakręcić w głowie.To wyjątkowa i specyficzna książka. Warto było poznać Yossariana i przekonać się do czego zdolny jest posunąć się człowiek, żeby tylko osiągnąć upragniony cel, czyli w tym przypadku powrócić do domu.