Elektrownia wodna w Ołowniku
Do miejscowości Ołownik trafiłem przypadkiem, przejeżdżając przez miejscowość Budry (gm. Budry, pow. Węgorzewski), gdzie dostrzegłem tabliczkę informacyjną z napisem „zalew i elektrownia w Ołowniku”. Od razu wyszukałem te miejsce na mapie i stwierdziłem – sprawdzam.
Dojazd do Ołownika nie jest trudny, choć droga już przeżyła czasy swojej świetności. Można powiedzieć, że jest to miejsce na odludziu w bliskiej obecności granicy polsko-rosyjskiej, zaś sama osada znajduje się nad Węgorapą (lewym źródłem rosyjskiej rzeki Pręgoły, która wpada do Bałtyku).
Wjeżdżając do tej miejscowości moim oczom po lewej stronie drogi ukazał się przepiękny i malowniczy zalew stworzony przez elektrownię na rzece. Całość wspaniale komponuje się z wiejsko-leśnym krajobrazem.
Pomysłodawcą ujarzmienia w tym miejscu Węgorapy i przekucia jego nurtu w energię był Walter von Sanden. W 1939 roku na rzece wybudowano tamę wraz z niewielką elektrownią wodną. W trakcie przemarszu wojsk radzieckich budynek elektrowni zdewastowano i na nowo uruchomiono w sylwestrową noc 1949/50 roku. Dokonał tego inż. Henryk Daniel, późniejszy kierownik obiektu.
Elektrownia produkowała energię elektryczną dla PGR-u, wsi Ołownik oraz dla sieci ogólnokrajowej. Nieprzerwanie produkowała energię do 1995 roku, kiedy to została sprywatyzowana i natychmiast wyłączona z eksploatacji.
Przez kolejne kilka lat budynek popadł w ruinę, aż do przejęcia elektrowni w 2002 roku przez Jerzego Marszałka. Dzięki jego pracy oraz dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska przywrócono zabytek do życia. Odbudowano tamę i elektrownię. Obiekt uruchomiony został na nowo w 2005 roku. Do produkcji energii elektrycznej używane są dwie, sterowane komputerowo turbiny Kaplana, każda o mocy – 200 kW. Na potrzeby maszynowni wybudowano całkiem nowy budynek, natomiast stary dostosowano do potrzeb turystycznych.
Warto przyjechać do tego miejsca, zwłaszcza przy wschodach i zachodach słońca, aby zachwycać się malowniczym pejzażem.
