NASZA MAŁA OJCZYZNA: Historia Diablej Góry w Srokowie

Na terenie Powiatu Kętrzyńskiego jest wiele miejsce związanych z historią tą wczesną jak i nowożytną. Jednym z takich miejsc może być Diabla Góra, na której znajdują się ruiny Wieży Bismarcka. Miejsce te znajduje się niedaleko Srokowa i jest najwyższym punktem w powiecie.

Diabla Góra (157 m n.p.m.) na której znajdują się już ruiny Wieży Bismarcka znajduje się na północnym wschodzie od Srokowa. Pół godziny spokojnego spacer z centrum wystarczy na wymarzony niedzielny spacer w ospałej mieścinie. Swoją nazwę wzgórze otrzymało w średniowieczu, kiedy wszystkie wzgórza nazywano albo górą zamkową, albo czarcią, diablą górą. Zawsze ta druga nazwa odnosiła się do tego, że w takich miejscach odbywały się pogańskie obrzędy lub były związane z miejscami kultu. Nie inaczej jest w przypadku Diablej Góry z okolic Srokowa.

W XIX wieku prowadzone były na wzgórzu badania archeologiczne, gdzie odkryto 64 groby ciałopalnych, w tym 62 groby popielnicowe. Po za prochami zmarłych w grobach znajdowały się przedmioty z żelaza i brązu. W epoce żelaza Diabla Góra służyła jako cmentarz. Zmarłych układano na stosach pogrzebowych z darami, które miały im służyć w zaświatach. Następnie podpalano stos, a popiół jaki pozostał składano do urny i zakopywano. Dla mężczyzn przedmioty te stanowiły narzędzia, które towarzyszyły im w codziennym życiu, dla kobiet natomiast były to różnego rodzaju ozdoby – biżuteria.

Diabla Góra była również świadkiem wielu wydarzeń historycznych, zwłaszcza w okresie nowożytnym. W okresie wojen napoleońskich (1799-1815) w 1805 roku Diablą Górę wojska pruskie obsadziły artylerią, w Srokowie miał swoją kwaterę gen. von Reichel. Po zawarciu pokoju w Tylży 9 lipca 1807 r. w Srokowie kwaterował 1 francuski pułk grenadierów gen. Larosche. Podczas odwrotu wojsk Napoleona z Rosji w 1812 r. w Srokowie kwaterował marszałek Francji, król Neapolu książę Joachim Murat – dowódca kawalerii Wielkiej Armii. 

30 lipca 1898 roku umiera Żelazny Kanclerz, człowiek, który zjednoczył Niemcy, Otto von Bismarck, uwielbiany przez społeczeństwo pruskie. Dlatego w 1902 roku, w ówczesnym Srokowie (niem. Drengfurt) postanowiono uczcić pamięć wielkiego wodza poprzez wybudowanie wieży na Diablej Górze. Wpłaty pieniężne, dary rzeczowe oraz materiał budowlany w postaci kamieni, żwiru dostarczali okoliczni właściciele majątków i gospodarstw. Cegły w ilości 1000 sztuk ofiarował hrabia Friedrich zu Eulenburg. Budowę wieży prowadziła firma budowlana Martina Modrickera z Kętrzyna. Kamień węgielny położono 19 października 1901 roku a 13 września 1902 roku budowę uroczyście zakończono.

Wieża była zakończona platformą widokową. Z wieży można było podziwiać wspaniałe widoki na jezioro Mamry, Rydzówkę i okoliczne miejscowości. Przez długie lata w dniu 1 kwietnia (dzień urodzin Ottona von Bismarcka) odbywały się na tym wzgórzu uroczystości patriotyczne ku czci Kanclerza. Całe wzgórze urządzone było w formie założenia parkowego z alejami spacerowymi.

Pod czas I wojny światowej Diabla Góra również odegrała swoją rolę. W 1914 roku 8 Armia Niemiecka dowodzona przez Paula von Hindenburga wygrała w bitwie pod Tannenbergiem (26-30 sierpnia 1914 r.) nad 1 Armią Imperium Rosyjskiego dowodzonej przez gen. Paula von Rennenkampfa. Pokłosiem tej bitwy była ofensywa 8 Armii Niemieckiej na wojska rosyjskiej, co doprowadziło do bitwy nad jeziorami mazurskimi. Bitwa trwała od 8 do 12 września 1914 roku.

6 września 1914 roku wojska rosyjskie zaczęły umacniać Diablą Górę bateriami artylerii. 8 września około godziny 8 rozpoczęła się bitwa artyleryjska o Srokowo i Diablą Górę, a już w godzinach popołudniowych wojska rosyjskie zostały wyparte przez oddziały pruskie. W wyniku walk o Diabla Górę Wieża Bismarcka nie została uszkodzona. Zniszczone zostały jedynie drzwi przez prawdopodobny wybuch granatu. Na upamiętnienie tych wydarzeń w 1924 roku poniżej wieży ustawiono pomnik z napisem: „8.09.1914 37 DP przepędziła z tej góry Rosjan i wyzwoliła nasze miasto. 
We wdzięcznej pamięci miasto Drengfurt”.

W czasie II wojny światowej 1941-45 na Diablej Górze znajdowało się stanowisko posterunku obserwacyjno-meldunkowego obrony przeciwlotniczej, które wchodziło w skład systemu obrony przeciwlotniczej kwatery Hitlera.

Obecnie wejście do wieży jest zakazane, ponieważ budowla może w każdej chwili się zawalić. Jednak spacerowicze mogą zobaczyć monumentalną budowlę ukrytą pośród drzew z boku, krocząc ścieżkami przez lasek niedaleko Srokowa. Warto odwiedzić te miejsce i poczuć ducha historii jakie przemawia przez te miejsce.